Jak dbać o zdrowy rozwój psychiczny dziecka?

Jak dbać o zdrowy rozwój psychiczny dziecka?

Troszczenie się o zdrowie psychiczne dziecka jest ważne na każdym etapie jego rozwoju. Jeśli nauczymy dzieci samoakceptacji i rozwiązywania problemów, będą mogły lepiej radzić sobie z wyzwaniami w dorosłym życiu.
O rozwój psychiczny dziecka dba się poprzez wspólną zabawę, rozmowy, naukę nowych umiejętności. Ważna jest nie tylko ilość, ale także jakość spędzanego z dzieckiem czasu. Ważne, jest również, żeby dziecko rozwijało się w środowisku wolnym od negatywnych emocji czy przemocy.

Wzmacnianie poczucia własnej wartości

Poczucie własnej wartości kształtuje się zwłaszcza w wieku przedszkolnym i pierwszych latach szkolnych.

• Spędzając czas z dzieckiem, np. na zabawie albo rozmowie, spacerze, czytaniu, budujecie silną więź i zaufanie do siebie. Wzmacnia to jego poczucie własnej wartości.
• Zainteresuj się tym, co dla dziecka jest zabawne i interesujące. Na przykład, jeśli dziecko pokazuje Ci rysunek, możesz zadawać pytania dotyczące tematu i wybranych kolorów, zamiast po prostu mówić, że rysunek jest ładny.
• Komplementuj je i doceniaj, gdy próbuje czegoś nowego lub odnosi sukcesy.

Rozmowa, słuchanie, emocje

Rozmawiaj ze swoim dzieckiem o wszystkim. Słuchaj go z szacunkiem i okazuj mu, że chcesz wiedzieć, co myśli i jak się czuje. Jasno mów o swoich oczekiwaniach i wytyczaj granice. Pozwalaj jednak na samodzielność. Dzięki temu dziecko nabierze przekonania, że może Ci ufać. Nie zawsze emocje, które czuje Twoje dziecko, są pozytywne. Nie bagatelizuj ich ani im nie zaprzeczaj. Niech Twoje dziecko czuje, że ma prawo być sobą. Emocja to informacja o jakiejś potrzebie, która jest lub nie jest spełniona. To wiedza dla Ciebie o dziecku, a dla dziecka – o sobie. Gdy dziecko nawiązuje bliskie więzi z rówieśnikami, umiejętność ta jest bardzo pomocna.

Bądź wzorem

Wpływasz na to, jak dziecko widzi życie i siebie, przez swoją postawę. Na nic zdadzą się Twoje wyjaśnienia, że trzeba być szczerym, jeśli nie potrafisz się zdobyć na szczerość, jeśli masz tematy tabu. Rozmawiając z nastolatkiem, traktuj go poważnie, ale nie zapominaj, że to wciąż dziecko – to Ty w tej relacji jesteś dorosły. Jeśli masz kłopot z rozpoznawaniem
i regulowaniem własnych emocji, niewielkie są szanse na to, że nauczysz tego swoje dziecko. Być może najpierw musisz sam zwiększyć swoje kompetencje.

Naucz dziecko przestrzegania zasad higieny psychicznej. Jakie to zasady?

• Znajdowanie czasu na odpoczynek i odpowiednia ilość snu.
• Unikanie substancji psychoaktywnych.
• Dbanie o dobre relacje z innymi ludźmi.
• Dbanie o zdrowie fizyczne, czyli stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety
   i aktywność fizyczna.

Pierwsze objawy kryzysu psychicznego u dzieci i młodzieży

Co zrobić, gdy zauważysz u swojego dziecka objawy wskazujące na kryzys psychiczny? Jak dać dziecku wsparcie i gdzie szukać pomocy?

Obserwuj swoje dziecko

Nie zawsze łatwo zauważyć, że z dzieckiem dzieje się coś złego. Może ono skutecznie ukrywać problemy i udawać, że wszystko jest w porządku. Oznaki kryzysu psychicznego często łatwo pomylić ze zmianami w zachowaniu związanymi z dojrzewaniem. Zdarza się, że po pomoc zgłaszamy się dopiero wtedy, kiedy załamanie zdrowia psychicznego się pogłębiło, gdy:

• doszło do samookaleczenia
• pojawił się alkohol lub narkotyki
• dziecko odmówiło chodzenia do szkoły
• zaczęły się myśli lub próby samobójcze.

Na problemy psychiczne bardziej narażone są osoby bardzo wrażliwe.

Co powinno Cię zaniepokoić:

• objawy obniżonego nastroju i stresu, takie jak: smutek, przeciążenie, napięcie;
• zaburzenia odżywiania, np. zajadanie stresu lub wprost przeciwnie – stosowanie restrykcyjnych diet;
• objawy somatyczne, które jednak nie mają przyczyny somatycznej, takie jak bóle: głowy, stawów, pleców, brzucha, czy towarzyszące lękowi: przyspieszone bicie serca, potliwość, drżenie rąk;
• wycofywanie się z kontaktów społecznych;
• zaburzenia snu, takie jak bezsenność, poczucie ciągłego zmęczenia, nadmierna senność (przyczynia się do nich także światło emitowane z komputerów, telefonów, tabletów, telewizorów);
• pogorszenie wyników w szkole i spadek zaangażowania w naukę;
• problemy wychowawcze, jak agresywne zachowania, płaczliwość, nadpobudliwość, drażliwość, wybuchowość;
• problemy dotyczące relacji z otoczeniem, takie jak agresja, łamanie prawa, wandalizm, używanie substancji psychoaktywnych;
• zachowania autodestrukcyjne, takie jak nadużywanie alkoholu, narkotyków i innych substancji uzależniających, okaleczanie się, myśli i próby samobójcze.

Reaguj, gdy się martwisz

Często bagatelizujemy nasze obawy. Mamy nadzieję, że problemy same miną. To błąd! Powinniśmy zacząć działać. Problemy ze zdrowiem psychicznym często się pogłębiają. Alarmująca powinna być każda zmiana w zachowaniu. Jeśli podejrzewasz, że dziecko jest
w depresji lub wręcz może planować samobójstwo – zrób coś natychmiast.

• Odważ się zapytać, jak się czuje i daj sobie czas na słuchanie.
• Mówienie o samobójstwie nie zwiększa ryzyka, że dziecko odbierze sobie życie. Wręcz przeciwnie – może temu zapobiec.
• Jeśli dziecko nie chce Ci powiedzieć, co się dzieje, znajdź kogoś, przed kim będzie mu łatwiej się otworzyć, np. psychologa czy psychoterapeutę. Czasem dziecku lepiej rozmawia się z taką osobą niż z rodzicem, którego może nie chcieć martwić.

W nagłej sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia

• dzwoń na numer alarmowy 112
• dzwoń na pogotowie ratunkowe 999
• udaj się na najbliższą izbę przyjęć w szpitalu, w którym znajduje się oddział psychiatryczny dla dzieci
• udaj się na SOR (szpitalny oddział ratunkowy) w szpitalu, w którym znajduje się oddział psychiatryczny dla dzieci

W takich sytuacjach nie potrzebujesz skierowania!

Rozmawiaj z empatią, troską i zrozumieniem

Nie mów dziecku: „będzie dobrze”, „inni mają gorzej”, „po prostu się uśmiechnij”, „znowu masz doła”, „nie rozczulaj się nad sobą”. Zamiast tego powiedz wprost: „jestem obok”, „nie jesteś sam”, „martwię się o ciebie”, „wydaje mi się, że potrzebujesz pomocy”, „razem to pokonamy”, „nie zostawię cię”, „kocham cię”. Nawet jeśli nastolatek wycofuje się z kontaktu i zamyka w sobie, a nawet Cię odpycha, bardzo potrzebuje Twojego wsparcia. Daj mu odczuć, że jesteś cały czas obok, w gotowości, by pomóc.

Cztery elementy, które pomogą Ci porozumieć się z dzieckiem:

• słuchaj
• okazuj empatię
• zgadzaj się z tym, co mówi
• bądź dostępny.

Czego unikać podczas rozmowy z dzieckiem?

• Nie mów dziecku, co ma robić. Lepiej zapytaj, jak możesz mu pomóc i spróbujcie razem znaleźć rozwiązanie.
• Nie ignoruj i nie zmniejszaj emocji dziecka.
• Nie kłóć się. Jeśli dojdzie do kłótni, postaraj się szybko ją zażegnać. Zamiast się kłócić – spróbuj poczuć jego emocje, zrozumieć je.
• Nie rozmawiaj z dzieckiem, gdy jesteś zły. Odejdź, weź oddech i uspokój się. Możesz wrócić do tej rozmowy później.
• Nie obwiniaj innych: szkoły, nauczycieli, przyjaciół. To w niczym nie pomoże.
• Nie porównuj. Nie mów, że na przykład „inne dzieci nie mają takich problemów”.

Zadbaj dodatkowo:

• Zatroszcz się o zachowanie rytmu dobowego (spanie w nocy, a nie w dzień), wysypianie się i stałe pory posiłków.
• Zachęć dziecko do działań, które pomagają zrozumieć i wyrazić uczucia, jak np. pisanie pamiętnika.
• Interpretuj problemy jako coś normalnego, co przydarza się wszystkim i z czym można dać sobie radę. Nie trać przy tym cierpliwości.
• Zachęć dziecko do aktywności fizycznej – ale nie na siłę. Poszukaj czegoś, co będzie mu najbardziej odpowiadało, np.: zajęć z jogi, tańca, sztuk walki, pływania.

Opracowano  z wykorzystaniem źródeł:

unicef.pl/apel-zdrowie-psychiczne.
pacjent.gov.pl- Jak dbać o zdrowy rozwój psychiczny dziecka